Wednesday 24 December 2008

Në vazhdën e diskutimit - Kritika ndryshe




Arqile Gjata

Shkrimtari Xon Stajbek, në romanin e tij '' Vilet e zëmërimit '' thotë: '' Ne mund të mos arijmë asgjë....Por ç' të duam e bëjmë . '' nga ky mendim, në kushtet e mendimit të lirë '' aforizma'' e XH. Stajbekut se ne mundë të mos arrijmë asgj....Por ç'të duam e bëjmë, është jo vetëm e pranueshme por dhe e moralshme .



Gjatë këtyre 10-15 viteve ka rrjedhur dhe po rrjedh një lum i bolshëm me krijime letrare në të gjitha gjinit, por sidomos në poezi . Thuhet, se në botë, në këto çaste numërohen rreth 20 miljon poetë dhe shkrimtarë, ndoshta kjo e dhënë i përngjan atyre statistikave të disa shoqatave jo qeveritare, për luftën kundra korupsionit. Më pëlqen që gjate këtij shkrimi të përdor një shprehje shumë të bukur dhe kuptim plotë, që një gazetar thotë : '' Në shtetet e bashkuara të Shqipërisë ( Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Greqi, SH.B.A, Itali, Angli, Gjermani dh gjetk......'') Duke marr këtë mendim si të vërtetë, kemi aq e aq poetë e shkrimtarë sa realishtë nuk e dim numrin e përafërtë të tyre . Vetëm këtu në Greqi numërohen rreth 70 poetë e shkrimtarë. Kudo shkruhet dhe thuhet se, ky, apo ai poetë dhe shkrimtarë është virtuoz, një zë i veçantë në krijimtari, brilantë në poezi, e tjera e tjera . Jo më shumë se para një viti, në takimin për diskutim të krijimtaris poetike të një poeti, u tentua dhe u shpreh mendimi, se ai poeti plotëson kushtet për të marr dhe çmimin Nobel . Tash e ca kohë po krijohet '' bindja '', se në '' shtetet e bashkuara të Sshqipërisë ''mrekullija krijuese i ka tejkaluar viset e tjera përtej kufijve. Një dukuri të tillë, në përgjithësi e gjejmë dhe lexojmë (si raste të veçanta) në faqet e internetit, në faqet letrare të gazetave që botohen në gjuhën shqipe, apo në takimet poetike dhe promovime të ndryshme .
Duke marr për bazë mendimet e Profesor Johan Lye për Kritika Ndryshe, po veçoj kushtin e dyt që Profesori i citon, sipas prurjes nga Zoti Fatmir Terziu . '' Pasi e dim se letërsia përdor gjuhën, imazhet, proceset enseciale të kuptimit, analiza përdor zbulimet dhe kopjet më të kuptueshme të krijimtarisë të autorit të përzgjedhur . '' Për sa më sipër them se, bota për reth nuk të mbron nga realiteti, janë qëllimet, idet, intelekti dhe masa e veprimeve ato që të mbrojnë, ose dhe të shkatërojnë,,,,Një nga pyetjet më të moçme në historinë e njerëzimit është mendimi , '' Si ta lexojmë poezinë, si ti shijojmë bukurit, kënaqësitë dhe të fshehtat e poezisë '' . Por, për këtë lypset një gjurmim drejt thelbit të estetikës, që e ndihmon ta përqafoj poezinë pa e lënduar, duke ndjerë respekt dhe dëshirë për ta prenzatuar poezinë e '' shteteve të bashkuara të Shqipërisë '' astu siç është, pa teprime dhe lëvdata....që mjeshtëria e kritikës të kreh dhe të përqas vlerat bashkëkohore e të traditës te krijues të ndryshëm.
Sot më epër se kur ka pabarazi, heshtje dhe përçmim, midisë poezisë dhe mendimit kritiko letrarë ( kritika ndryshe ) . Ky realitet është akoma larg së qëni udhëtar i lexuesit . Këto dy raporte duhet të përqasen nga kushti i lartë përmendur (i Profesorit Lye ) duhet të qasen nga poezia në poezi dhe nga njeri poet te tjetri, duke çelur dritaret e sejcilit për të parë se ç' frymëmarje kanë këta poetë dhe poezitë e tare . Duke qën se poezia është në udhëtim natë e ditë dhe se ajo nuk ka mort.... rrugëve të poezisë shqipe i duhen udhërrëfyes dashamirës, të sinqertë, këshilltar profesionistë me dije bashkëkohore të kritikës ndryshe, për të cilën besoj se gjëndet në mjedisin letrarë dhe artistikë në emigracion . Shkrimtari Xon Stajbek, në romanin e tij '' Vilet e zëmërimit '' thotë: '' Ne mund të mos arijmë asgjë....Por ç' të duam e bëjmë . '' nga ky mendim, në kushtet e mendimit të lirë '' aforizma'' e XH. Stajbekut se ne mundë të mos arrijmë asgj....Por ç'të duam e bëjmë, është jo vetëm e pranueshme por dhe e moralshme .

No comments: