Kapela e fajit

Istref  Haxhillari

Kapela e fajit

Goj Nevati, piktori, shkëlqente në zhanrin e portretit.

Bocete nudo flinin rafteve të studios. Kaherë paguante Liljanën, ciganen e hajthme  me trup të zhdërvjelltë dhe qerpikët e gjatë, hala gështenjash. E pikturoi pa iu dridhur dora. Asnjëherë nuk u tundua, sido që cigania e ndjeshme eksitohej. Lili qe djallushe e vërtetë. Edhe pse gjashtëmbëdhjetë vjet, i hidhte vështrime provokuese tërë epsh.

Gjinjtë e vegjël, thithat horizontale mbushur me puçrra të moshës, Goj as që i vinte re. Kur zeshkanes sensuale i ra të fikëtit, e goditi lehtë faqeve, e solli në vete, pastaj i tha qetësisht.

 -Vogëlushe, mbaruam!

Lili u ngrit hatërmbetur, e zemëruar, iku pa thënë mirupafshim. Goj rregulloi bocetet deri mbrëmjes vonë.

E mori në telefon për seancën e radhës, ajo u përgjigj nëpër dhëmbë:

-Sot jam pa qejf.

-Të pres, - e kujtoi.

Po Lili nuk vajti më.

Goj e adhuronte të shoqen, ndonëse nuk e pikturoi kurrë. U orvat, po nxori kreatyrë të shëmtuar, me pak gjasa të ishte ajo.

-Ndjemë! - i tha gruas së inatosur, - nuk mundem. - Dhe as e di përse!

Mirëpo Terjanën ëndërronte ta hidhte në pëlhurë.

E shihte çdo mëngjes. Rreth të dyzetave, pamje fisnike, trup të formuar bukur, kishte me tepri dy gjëra, hijeshinë dhe misterin.

Nevati e pinte kafen te bar “Flamingo”. Atë pasdite, sapo mbërriti, takoi Aleksandrin, mikun e tij të ngushtë, tip gazmor, i qeshur.

-Ç ’kemi? - e përshëndeti ai.

 “Asgjë të re mbi këtë truall”, - perifrazoi Goj me pamje të avullt.

Tavolinës pranë dritares, ku llokoçisnin bisedat e zvargura të klientëve, u tret në mendime. Dielli i buzëmbrëmjes shuhej me ngut prapa kurrizit mavi të maleve, muzgu bënte përpara, retushonte njollat e fundit të ditës. Tingujt e rrugës filtronin të moduluar në kafene.

Të shtypte peizazhi gri njëngjyrësh.

Rrugës, mes kalimtarëve të paktë, diktoi në profil Terjanën. Flokët e gufuar si dredhat e dallgëve të detit, shtati i shkrifët, këmbët nazike, sytë e ëmbël të butë, linin pas kohën.

Pabesisht e bukur.

-Eh! - tha Aleksandri, - e hijshme kjo e Sati Leshnjës.

Nevati mësoi se gruaja, që i bënte përshtypje të veçantë në tërë qytetin, qenkej e shoqja e prokurorit.

-Sikur ta pikturoja! - tha i trazuar.

-Shumë pak, - Aleksandri u zhyt në fshehtësi imazhesh.

-Kush nuk do të donte më tepër? - psherëtiu Goj me zë të përhimë.

Iluzionet e fshehta e drithëruan; instinktivisht kapërceu kufij, deri atëherë të pashkelur.

                  Goj vishte këpucë me qafa si të kaubojve, mbante kapele të zezë strehë gjerë, tip sombrero, pardesy lëkure jakë përthyer. Verës së nxehtë hidhte krahëve këmishën me kuadrate ngjyrë dheu.

Sombreron nuk e ndante.

Mjekra e plotë në bojën e grurit të pjekur, mustaqet e holla u bënin përshtypje grave. Edhe emri si i Fransisko Gojës, veshja karakteristike ndryshe nga burrat e tjerë.

Kaq.

Goj nuk shkonte më larg se një përkulje koke. Pas dy tri përshëndetjesh, që vinin duke u shuar, gratë e hiqnin nga mendja. Piktori i ftohtë as denjonte t’u hidhte vështrime miqësore!

Përse rrëqethej kur haste gruan e Sati Leshnjës?

Vështirë ta kuptonte. Terjana e trandte deri në skutat e thella, ia bënte rrëmujë ndjenjat. I mbeteshin sytë, skiconte në mendje portretin. Hidhte tablotë në telajo; femrat merrnin vetiu tiparet e saj.

-Se me kë ngjan zeshkania në qendër? - pyeti tërë kureshtje e shoqja.

Goj u step nga goditja e beftë.

-Vetëm të duket, - i tha.

Biseda në bar “Flamingo” i bëri rrugë tundimit, deri atëherë të fshehur.

-Të pëlqen? - Aleksandri e vështroi djallëzisht.

Heshtja brodhi një copë herë qosh më qosh hapësirës, e padukshme, e ajërt, po më e rëndë se guri i Tantalit. Dëshironte t’i shkonte deri në fund një aventure të ëndshme, të rrëmbente si piratët edhe më të fundit perlë të vogël.

Mirëpo ngurronte.

-Mua mund të më hapesh, - ngulmoi Aleksandri.

Në gotën e tretë të verës Goj Nevati shkoi më tej se hapja: u zbërthye.

-S’ka ndodhur kurrë të më ngeci në mendje një femër.

-Ngelet prezantimi - hodhi miku i tij surprizën në tavolinë.

-Pse jo! - u miklua.

-Më parë mëso të sillesh, - i shkeli syrin djallëzisht.

Terjana u habit, kur Aleksandri i tha:

-Profili yt e ka mahnitur Goj Nevatin.

Përgjigja e parë ishte heshtja. Më pas ngriti kokën nervoze.

-Piktori? Ç ‘thua Aleksandër! Unë s’kam ndonjë gjë të veçantë. As vlej për modele në këtë moshë.

-Piktorët shohin nuanca të holla, që pakkush i ve re.

Terjana heshti. E turbulluar, me dy mendje.

Pas një jave mori telefonatën e Aleksandrit.

-Teri, prokurori nuk është kundër.

U tremb. Ndonëse e priste.

-Të më kishe thënë.

-Lëri këto, - qeshi Aleksandri, - qytetit do t’i shtohet një Xhokonda. A nuk e vlen?

-Të shohim, - mezi u dëgjua.

Nuk i pëlqeu këmbëngula e tij.

Asnjëherë s’e kishte pyetur veten nëse e donte të shoqin. Familja, dy fëmijët e mrekullueshëm, i mbushnin jetën. Ç ’duhej më tepër?

“Sigurisht e dua, idiote” - i foli me inat vetes tjetër, asaj dyshuese.

Nuk gënjente.

Kishte lënë pas këmbëve të hatashme propozime të marra qejflinjsh. Gëzonte namin e gruas së përkorë, ndonëse përbrenda ndiente zbrazëtirë, që nuk do të dëshironte ta kishte.

“Ky dreq portreti?” - u përkeq.

 Nevatin nuk e njihte. Mendonte se veshja jo e zakontë thoshte më shumë se aq. Edhe emri i tij. Me kohë e kuptoi se qenë hobi të piktorit. Askund nuk përgojohej.  

Po nëpër ekspozita pikturat e tij flisnin me gjuhë ndjenjash të holla që përkëdhelnin sedrën e ndrydhur të gruas së “lumtur” të prokurorit.

-Nëse do , - i tha Sati në mbrëmje.

-Përse? - pyeti e zënë në befasi.

-Për portretin.

Pothuaj e pati harruar. Ndoshta bëri sikur!

-Ç ’portret?

-Pandeha se të kishte thënë, - shkoqiti bisedën me Aleksandrin.

-Ah, - u kujtua, - nuk i vura rëndësi. Përse mua?

-Të thashë nëse do.

-Jo, - ia ktheu e trembur. Konfuze.

-Mos u nxeh, nuk ka asgjë për t’u shqetësuar, madje do të dëshiroja edhe unë. Janë në modë, fotografive u ka ikur koha.

Terjana u lëkund. Ideja e portretit e bezdiste.

Dhe e ngacmonte.

Takimi në tavernën “Dallga” qe rastësi. Çdo tetë mars, prokurori përkujtonte festën e grave.

-Njëherë vjen dita juaj, - i tha plot dashamirësi Terit.

Ajo u ndje e vlerësuar.

-Je burri më i mirë në botë, - i ktheu përkujdesjen. E butë, ledhatare.

-Të tjerët më shajnë, - tha seriozisht ai.

-Fajtorët nuk i kanë për zemër ligjet, - u përgjigj me zë të mëndafshtë.

Nevati dhe miku i tij zunë vend për kundruall.

-Gëzuar festën! - uroi Aleksandri i parfumuar. Si përherë atraktiv, i afruar.

-Vetëm për gratë, - ironizoi Sati.

-Përfitojmë edhe ne, - hyri në bisedë Goj Nevati.

-Hej, gati harrova, pse nuk e fillon portretin e Terjanës? - u kujtua prokurori. Çakërrqejf, gazmor e bullafiq, faqet tërë lyrë.

-Pikturat porositen, - buzëqeshi Goj.

-Ah, dashke para. Nuk jemi kundër, vetëm bëje mirë, - tha natyrshëm me sensin praktik të juristëve.

Nevati fshehu emocionin.

Seanca e parë shkoi keq. Në lojën e dritëhijes Terjana dukej e bukur, e plotë, ashtu si duhej të ishte. Pas një ore Goj hoqi vetëm disa vija. Kartonët e skicuar, zhubravitur me nervozizëm, shtoheshin në kosh njëri pas tjetrit. Pamjet tregonin femrën e vrazhdë,  melankolike pa pikë sensualiteti.

-Ua, kështu qenkam? - u sëndis Terjana.

Sytë e hatashëm të pezmatuar e kryqëzuan piktorin.

-Jo, - tha i dërrmuar, - ka vetëm një fajtor. Zverdhur, shpërqendruar, duart i dridheshin.

-S ’më ka ndodhur kurrë! - vendosi i turpëruar penelat mbi syprinën e kavaletit.

“Ç ’dreqin pata!” - habitej me vete.

 Mbeti si guhak

Ajo qeshi. Se si iu duk, i çiltër, i përvuajtur, sidomos naiv. Mbase fëmijë i pafajshëm,  rakitik.

I erdhi keq.

-Uroj të vijë muza herën tjetër, - buzëqeshi dhe u largua.

“Muza je ti, - i vetëtiu në mendje Gojit, - veçse e llahtarshme”.

Ndërsa “herën tjetër” nuk arriti të shtrojë asnjë vizë. Dyllë i verdhë i tha:

                  -Teri, nuk mundem. Në teorinë e portretit ka një postulat: “Mos pikturo kurrë njeriun që do më shumë se dështimi është i sigurt.”

Me duart e kryqëzuara mbi gjoks, kruspullosur, portretisti i shquar gati ngashërehej. Ajo e vështroi me keqardhje, dhimbje. Ndjenja e vagullt që s’arrinte ta deshifronte, i depërtoi në shpirt. Dëshira të pështjelluara vorbulluan bashkë me një lloj për ngritje të errët.

E kuptoi, zemra bënte lojëra me të dhe u trondit. Pa thënë asnjë fjalë, u largua. Pabesueshmërisht e frikësuar.

Goj Nevati mbeti i ngurosur, mbështjellë me imazhin e saj.

-Më mirë kështu, - i tha vetes me zë të lartë, të shpëlarë - mbaroi pa nisur kjo aventurë.

U ndje bosh, diçka iu shkëput me dhunë.

“Do të më kalojë me siguri”, - mendoi i dyzuar, jo fort i kthjellët.

Në fakt gaboi.

-Si shkoi? - e pyeti i shoqi Terjanën. Pinte cigare, vështronte qetësisht nga ekrani i sheshtë.

Ajo e këqyri përkitas me bishtin e syrit. Zotëronte një shqisë të fshehtë për të kuptuar ndryshimet te i shoqi. U përgjigj ngadalë me zë të squllur.

-Jo keq, veç po zgjatet.

Shpresonte ende të dilte në dritë portreti i mallkuar.

-Thonë se është i zoti. Një pëllëmbë njeri, sikur ka hyrë në ujë! Ç ’pamje qesharake! - Prokurori e shikoi me buzë në gaz dhe dukje çapkëne.

“Pse nuk i thashë të vërtetën, - u grind tërë atë ditë Terjana e acaruar, - a thua do të qetësohem?”

Po qetësia ishte prishur për dreq.

Ndihej e brengosur, mbërthyer prej erërave tërthore të pasionit.

Çuditërisht boshllëku i përhershëm firoi, shpirtërisht ndihej më e plotë, sikur gjeti  diçka të humbur prej kohësh. Që i mungonte shumë.

Të nesërmen trokiti në studio. Nevati nuk e priste. I përhumbur, ligështuar, rrathët e syve të nxirë.

-Tungjatjeta, - Terjana u përpoq të fshihte ngashërimin. Nuk ia doli. Zëri iu drodh, sytë po i lagështiteshin. Turbull Goj Nevati e pikasi: ajo vuante. Mori guxim, i preku lehtë gishtërinjtë. Gruaja e tronditur merrte frymë me zor, dihaste si astmatike. Dorën e mbajti pa lëvizur, e nënshtruar, e bindur.Sapo kishte humbur betejën me veten. Zhytur në delirin e së ndaluarës, konturonin një tablo të përkryer vuajtjeje dhe shprese.Pak e shformuar në stilin e kubistëve. Harruan kohën, mëkatin.

Heshtjen e theu Terjana. E drobitur, me fuqi të prera.

-Kam burrë, fëmijë! Piktori mbeti pa fjalë, i vuvët. S’mund të thoshte asgjë edhe të donte. Mbështeti kokën në prehrin e saj, u tulat duke rënkuar, i dobët e i pafuqishëm si të plagosurit kur humbasin shumë gjak.

-Fol, dreqi ta marrë! - Teriana u lut.

Goj ngriti sytë; bebëzat e veshura nuk i përkisnin njeriut normal. Ajo i futi dorën nëpër mjekër, i hoqi kapelën.

U dorëzua.

Dhe iu duk më i ftohtë se një copë gur.

                  “Çfarë dua xhanëm?” - pyeti veten gati me zë.

Ia krisi të qarit.

Nevati i fshiu lotët, e shtrëngoi me dashuri, i mallëngjyer si antikuarët kur prekin thesare. Ajo grua ishte visar… i paçmuar sa duhet.

Seanca mbaroi pas një ore e gjysmë.

Terjana u largua me nxit e vendosur të mos kthehej. Me vete mori brengën: mëkati e ligështoi sa nuk e pati menduar kurrë.

“Mbaroi, - tha me vete, - kaq ishte”.

Në shtëpi u ndje e qetë, bëri shaka me të shoqin. Ai, i lodhur, i dëshpëruar. Kishte pasur çështje të vështirë, seanca gjyqësore zgjati tërë ditën.

-Nuk mund të bëja ndryshe, - ngriti zërin sikur ta kishte fajin Terjana, - i mori jetën gruas për hiçmosgjë. Përse nuk e divorcoi dhe mbaronte puna!? Kërkova njëzetepesë vjet, gjykata e konfirmoi. Figura e krimit nuk linte vend për ekuivok, akuza ishte e plotë, pa asnjë të çarë. 

Thellë-thellë ndihej fajtor. Një qenie njerëzore do të strukej përjetësisht në errësirën e burgut. Terjana e ledhatoi ëmbël. Atë natë bënë dashuri të paparë prej vitesh. Sikur rrekeshin të shlyenin fajet: prokurori burgimin e rëndë, gruaja tradhtinë bashkëshortore.

”Kurrë më, - i pohoi vetes. -  Sa larg burrit të saj, piktori i druajtur, fëmijëror!”

Telefonata e belbët, zëri lutës e tronditën sa s’thuhet.

-Nuk erdhe sot Teri? Prita tërë ditën.

E ndjeu thellë vuajtjen e tij… dhe të sajën. Deshi t’i thoshte se nuk do të vinte asnjëherë në atë studio. Edhe me aq e patën shkelur.

Po nuk qe e lehtë.

“Si dreqin do t’i them burrit”, - tërë ato seanca, portreti nuk dukej gjëkund.

Në të vërtetë nuk qe kjo, po diçka tjetër thelbësore që me zor e perceptonte, kur i tha zë mekur, e ngashëryer:

-Pse nuk vjen në shtëpi Goj? Sati kthehet vonë, - i shpëtoi padashur.

“O Zot!” - u pendua përnjëherë

Ngriti celularin. Në çastin e fundit hoqi dorë. Qau me tërbim nga inati.

                  “Kaq e dobët! - i tha vetes me zë të lartë, - lavire, ja ç ’je Terjana!”

Qenë krejt lakuriq, kur Sati i ra ziles. Me ngut. Befasisht. Rrobat, shpërndarë pa rregull në dysheme, tablo memece e (pa)fajshme. Atmosfera digjte nga shqetësimi: prokurori autoritar i armatosur, i fuqishëm fizikisht.Ajo mbeti shtrirë e fikur. Zbehur si kufomë. Goj Nevati e pa veten të humbur. Nuk bëri kurrgjë, as u kujtua të hidhte ndonjë rrobë mbi trupin e lakuriqtë. Sati Leshnja u ndje i poshtëruar përtej së besueshmes, instinktivisht vuri dorën në brez. Goj u mblodh.Dridhej i shtrembëruar për dreq si epileptikët.I akuzuari priste pretencën e prokurorit. Burri i nëpërkëmbur u përfshi në lëmsh mendimesh të ngatërruara. Vështroikalimthi trupin e hollë të piktorit, krahët prej fëmije, penisin e mbledhur sa nuk dukej mashkull dhe iu pështiros. Mizë!? A e vlente të ngatërrohej me një qenie mjeran kaq të vockël?

“Burrec! - shqiptoi ngadalë. - Duket si bajgë.”

-Vishu! - e shtyu me neveri.

Nevati vazhdoi të qëndronte gjunjas me vështrim përhumbur në tehun e mprehtë të fajit.

Nervat e prokurorit kërcëllinin.

-Ngrehu, mut! - i tha.

Goj zuri të mblidhte rrobat. I shkisnin nga duart. Harroi të vishte mbathjet, u pengua në këmbëzat e pantallonave.

Sati Leshnja dalëngadalë e mblodhi veten. I hodhi gruas së gërmuqur kanën me ujë të ftohtë. Ia zuri dora mbi tavolinë.

Ajo erdhi në vete, shikoi e tmerruar, humbi sërish.

-Kurvë! - shkreh.

Ktheu kokën, Goj Nevati priste në korridor.

-Shporru, - ulëriu.

Atij nuk i besohej. Bëri praptas, u ngatërrua diku dhe, gati të rrëzohej, mbështeti duart pas murit.

-Zhduku idiot, - i bërtiti sa i hante zëri.Goj hapi me vështirësi derën e jashtme.-Prit! - i tha si t’i qe kujtuar diçka e rëndësishme. - Kapelën! Goj s’po kuptonte. Vështroi i shushatur. Sati Leshnja i hoqi me dhunë sombreron. Lidhësja e lëkurtë nën gushë u këput dhe piktori u rrokullis shkallëve me kërcitje të shurdhët.

I ngathët e i shastisur, ngjante me një të mangët. Prokurori u mbështet në kolltuk. Trupi i dridhej. Ndihej nën tension qindra volt. Shkoi nëpër mend ndëshkimet.

 Derisa vendosi. Gjysmë e gjallë, Terjana merrte frymë me zor. Sati iu afrua, e ngriti në këmbë. Trupi i lakuriqtë, i baltosur e neveriti.

-Lahu!Gruaja u çapit, këmbët mezi i urdhëronte. Shikoi të shoqin, rripin e mesit, ku dremiste këllëfi i kuqërremtë.

“Do ta bëjë… në dush”, - mendoi e llahtarisur dhe mblodhi forcat e fundit.

-Mos e zgjat or burrë, - i tha me zë të shuar e të pakuptueshëm si të memecëve - mbaro punë!

-Vishu! - përsëdyti ai pak më i qetë.

Terjana e ndjeu: jeta i shpëtoi, ndoshta edhe emri, fëmijët.

“Nuk do ta zhgënjej kurrë më”, - u betua me vete. Pothuaj e mbaruar.

Dhe krejt e sinqertë.

Sati Leshnja nguli me tërsëllëm në hyrje të korridorit një gozhdë, vari kapelën me strehë të Goj Nevatit.

Sombreroja u ngjit në mur, kacavjerrë si merimangë stërmadhe e zezë.

-Të mos lëvizë nga vendi, - i tha vrazhdë.

Ajo e shikoi drejt për herë të parë dhe pohoi e bindur.

***

Kur pranvera e parakohshme harlisej dhe çukiste xhamat e dritareve, Terjana e dobësuar sa mezi njihej zuri shtratin.